Historia katedry
Historia Katedry Ochrony Środowiska
Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu SGGW
Instytut Ochrony Środowiska powstał 14 września 1973 roku jako jednostka organizacyjna Sekcji Kształtowania Terenów Zieleni przy Wydziale Ogrodniczym Akademii Rolniczej SGGW w Warszawie. Pod kierunkiem ówczesnego dyrektora Instytutu doc. dr hab. Henryka Zimnego pracę rozpoczął pięcioosobowy zespół prowadzący badania dotyczące ochrony środowiska obszarów wiejskich i żywności oraz ekologii miasta. 1 kwietnia 1979 Instytut został przemianowany na Zakład Ochrony Środowiska, a 1 września 1982 stał się Katedrą Ochrony Środowiska (KOŚ). W roku 1999 został przyłączony do KOŚ Samodzielny Zakład Dendrologii.
Jednostka mieściła się pierwotnie w budynku Auli Kryształowej. W grudniu 1980 roku została przeniesiona do nowego pawilonu (bud. 13), a latem 1997 roku odbyła się przeprowadzka do budynku Wydziału Ogrodniczego (bud. 8). Wiosną 2003 roku wszyscy pracownicy przenieśli się do nowego budynku Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu (bud. 37).
Kierownikami Instytutu, Zakładu, a potem Katedry Ochrony Środowiska byli: w latach 1973-1997 - prof. dr hab. Henryk Zimny, 1997-2012 - prof. dr hab. Czesław Wysocki, a od roku 2013 dr hab. Barbara Żarska, prof. SGGW.
W Katedrze Ochrony Środowiska realizowane są zajęcia dydaktyczne na trzech wydziałach i ośmiu kierunkach, na studiach I i II stopnia, stacjonarnych i niestacjonarnych, oraz elektywy ogólnouczelniane dla studentów zagranicznych w ramach programu Erasmus. Na kierunku Architektura Krajobrazu są to: ochrona krajobrazu, ekologia, fitosocjologia, grafika inżynierska, ogród wzorowany na naturze, funkcjonalne zastosowanie roślin w środowisku miejskim, zastosowanie roślin pnączy i okrywowych, drzewoznawstwo, roślinność drzewiasta w środowisku zurbanizowanym, drzewa w krajobrazie kulturowym, a na pozostałych kierunkach: dendrologia, ekotoksykologia, monitoring i bioindykacja, ochrona środowiska, prawo i zarządzanie w ochronie środowiska, technologie zrównoważonego rozwoju, ekologia i zarządzanie środowiskiem, polityka ochrony przyrody i środowiska, krajobrazy roślinne Polski, Landscape protection, Landscape planning by ecological methods, Ecotoxicology.
W latach 1978-2007 odbywały się, prowadzone i koordynowane przez pracowników KOŚ, studia podyplomowe na Międzywydziałowym Studium Ochrony i Kształtowania Środowiska oraz w latach 1991-1995 na Międzywydziałowym Studium Ochrony Środowiska i Rolnictwa Ekologicznego. Łącznie ukończyło studia podyplomowe 947 absolwentów.
Do najważniejszych tematów badawczych pracowników jednostki należą: funkcjonowanie szaty roślinnej na obszarach zurbanizowanych, ochrona i kształtowanie krajobrazu w aspekcie zachowania wartości przyrodniczych, szata roślinna parków w ujęciu dendrologicznym i fitosocjologicznym oraz problemy ochrony środowiska na obszarach wiejskich.
Zainteresowania badawcze pracowników KOŚ dotyczące ekologii miasta, dotyczyły zarówno roślin zielnych (trawniki), jak i dendroflory. Począwszy od 1973 roku w ramach resortowego problemu Ministerstwa Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, poprzez temat MR II/15 „Fitocenozy w aglomeracjach miejskich” (1976-80) prowadzone były badania dotyczące ekologicznej funkcji trawników. W latach 1986-1990 pracownicy jednostki brali udział w podprogramie badawczym CPBP 04.10.06 „Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego na obszarach zurbanizowanych”. W ramach grantu KBN (nr 5S 308 050 06, w latach 1994-96) pracownicy KOŚ współpracowali z Katedrą Technologii Organizacji Prac Melioracyjnych SGGW. Eksploatacja nawierzchni trawiastych była także przedmiotem prac dla Dowództwa Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej w latach 1994-96 (KZL Nr 506 040 900 01), z wykorzystaniem zgłoszonego do Urzędu Patentowego Przyrządu do ustalenia przydatności technicznej nawierzchni darniowych (Nr wz.uż. W-53547). W latach 2007-2010 w ramach projektu badawczego MNiSW (Nr N527 0669 33) trwały prace nad kształtowaniem struktury przestrzennej terenów mieszkaniowych. Prace nad dendroflorą miejską obejmowały ocenę przydatności pnączy (Grant KBN w latach 1996-1999 i Projekt INNOTECH-K1/IN1/40/159571/NCBR/12 - Polska Zielona Ściana w 2014 roku) oraz drzew i krzewów, co znalazło wyraz w prowadzonych pracach i przygotowanych opracowaniach dla: Przedsiębiorstwa Robót Górniczych „Metro” (lata 2000 i 2001), Biura Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy (w roku 2005 i 2008). W latach 2003-2006 realizowany był projekt badawczy Ministerstwa Nauki i Informatyzacji „Wzrost rodzimych gatunków drzew w warunkach środowiska zurbanizowanego i naturalnego”.
Badania dotyczące szaty roślinnej parków, opracowania metod inwentaryzacji, wpływu presji użytkowników na ich różnorodność biologiczną realizowano w ramach Grantów Rektorskich (2003-2004 i 2010). Natomiast zagadnienia dotyczące ochrony i kształtowanie krajobrazu były opracowywane między innymi w ramach projektu badawczego MNiSW N31000832/0556 w latach 2007-2010 oraz w projektach: EEA Grants i NORWAY Grant Mokradła i murawy Mazowsza (2010) i dotyczących ochrony siedlisk ptaków LIFE+ w 2011 oraz w 2013 roku.
Inne zagadnienia badawcze realizowane w Katedrze Ochrony Środowiska wiązały się z szeroko rozumianą polityką ekologiczną na obszarach wiejskich, zmianami klimatycznymi i energetyką oraz ochroną krajobrazu. Prace odbywały się w ramach VI Programu Badań UE (2005-2006, 2005-2007, oraz 2007-2008 i 2007-2009) oraz VII Programu Badań UE (2012-2014) a także we współpracy polsko-niemieckiej w latach 2013-2014.
Znaczącym dorobkiem są także badania prowadzone od 1995 roku lat nad hodowlą, aklimatyzacją i opracowaniem towarowej uprawy aktinidii ostrolistnej (mini kiwi) w warunkach Polski centralnej, łącznie ze zgłoszeniem w 2010 roku nowej odmiany aktinidii do COBOR-u. Prace będą kontynuowane w ramach Umowy z NCBiR nr PBS3/A8/35/2015 w latach 2015-2017.
Pracownicy Katedry Ochrony Środowiska od roku 2000 wydali 137 podręczników i monografii, przygotowywanych samodzielnie albo w zespołach, 337 artykułów naukowych, 250 publikacji popularno-naukowych. Wydany w 2009 roku podręcznik p.t. "Fitosocjologia stosowana w ochronie i kształtowaniu krajobrazu” otrzymał nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
W Katedrze Ochrony Środowiska wypromowano 39 doktorów i doktorów habilitowanych, z tego 4 habilitacje i 9 obron doktoratów odbyły się w ciągu ostatnich 10 lat, wykonało swoje prace dyplomowe ponad 500 magistrów i 320 inżynierów.
W 2015 roku w Katedrze Ochrony Środowiska zatrudnionych jest 15 osób. Wśród pracowników zajmujących się pracą dydaktyczną jest pięciu doktorów habilitowanych, w tym troje na stanowiskach profesorów SGGW i ośmiu doktorów.
Początki...
14 września 1973 roku zostaje powołany Instytut Ochrony Środowiska przy Wydziale Ogrodniczym Akademii Rolniczej w Warszawie. Instytut powstaje w wyniku podzielenia dotychczasowego Instytutu Kształtowania Terenów Zieleni i Ochrony Przyrody na wspomniany Instytut Ochrony Środowiska i Instytut Kształtowania Terenów Zieleni.
Fot. 1. Rok 1974. Od lewej mgr Bożena Borys - stażystka i mgr Danuta Żukowska-Wieszczek (fot. anonim), od prawej mgr Czesław Wysocki przy pracy nad doktoratem
Interdyscyplinarny zespół pracowników składał się z dr hab. biologii Henryka Zimnego pierwszego kierownika jednostki, dr leśnictwa Marka Siewniaka, mgr architektury krajobrazu Czesława Wysockiego ówczesnego doktoranta, mgr biologii Kazimiery Kucińskiej i pracownika technicznego Elżbiety Korzeniewskiej. Niebawem przyjęta została mgr biologii Danuta Żukowska-Wieszczek (fot. 1). Cel istnienia jednostki ówczesny kierownik określił w słowach -"Nasza praca koncentrować się będzie na dwóch problemach: ochronie środowisk produkcji rolniczej i żywności przed ujemnym wpływem czynników zniekształcających oraz ekologii i ochrony, a także kształtowaniu środowiska miasta" (Zimny 1974 - Życie Warszawy). Rok później zespół powiększył się o jeszcze jednego pracownika dr ogrodnictwa Janusza Janeckiego (fot. 2).
Fot. 2. Rok 1975. Kierownik ówczesnego Instytutu Ochrony Środowiska - dr hab. Henryk Zimny z nowym pracownikiem dr Januszem Janeckim - tragicznie zmarłym w 2008 r.
Największym problemem nowej jednostki były przez długie lata problemy lokalowe. W katedralnej kronice zapisano "Długo czekaliśmy na wykończenie dodatkowego pokoju. Gdy do wykańczania niewiele juz pozostało, dosłownie parę klepek na parkiet, własnym sumptem dzieła tego dokonaliśmy. Przy wykańczaniu pokoju brał udział cały zespół" (z pamiętnika katedralnego zapisała śp. Danuta Żukowska-Wieszczek).
